Viêm amidan ở trẻ em: Nguyên nhân, biểu hện và hướng xử lý

Trẻ em là đối tượng dễ gặp phải các bệnh lý liên quan đến các bệnh lý đường hô hấp như viêm họng, cảm cúm, sổ mũi…Trong đó, viêm amidan ở trẻ em là căn bệnh thường gặp, bệnh dễ tái phát và nếu không được điều trị đúng cách kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. 

Bệnh viêm amidan ở trẻ em là gì?

Amidan là bộ phận nằm bên trong hệ thống tai mũi họng của con người.  Amidan có khả năng hỗ trợ tăng cường hệ thống miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi các loại vi khuẩn, virus xâm nhập qua đường miệng và gây bệnh. Bạn có thể nhìn thấy amidan rõ ràng mỗi khi há miệng lớn, cục to nhất ở phía dưới đáy lưỡi chính là amidan.

Viêm amidan là tình trạng các khối amidan bị viêm nhiễm, kéo theo tình trạng đau rát, sưng nóng, phù nề…tại vùng amidan và xung quanh hầu họng. Bệnh có thể xảy ra với bất kỳ đối tượng nào nhưng viêm amidan ở trẻ em phổ biến hơn hẳn, đặc biệt là trẻ em trong độ tuổi từ 4 – 10 tuổi do hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện. Bắt đầu từ giai đoạn trẻ dậy thì, khối amidan sẽ hoạt động kém dần.

Bệnh gây ra những triệu chứng khiến trẻ khó chịu, đau nhức, mệt mỏi và nhất là ảnh hưởng đến khả năng nhai, nuốt và nói chuyện của trẻ. Vì vậy, khi trẻ bị viêm amidan thường có biểu hiện quấy khóc, bỏ ăn, sụt cân nhanh chóng.

Bệnh viêm amidan ở trẻ em thành 2 cấp độ gồm:

• Viêm amidan cấp tính: Tình trạng viêm amidan cấp tính xảy ra khi 2 khối amidan bị nhiễm khuẩn hay nhiễm virus. Bệnh ở giai đoạn này gây ra các triệu chứng như đau họng, khối amidan sưng đỏ, đau đớn khó chịu. Hầu hết trong cuộc đời ai cũng phải từng mắc bệnh viêm amidan 1 lần, nhưng cũng có những trường hợp bị viêm amidan nhưng sau đó tiêu biến hẳn và không bao giờ xuất hiện nữa.
• Viêm amidan mãn tính: Đây là tình trạng viêm amidan tái đi tái lại thường xuyên không khỏi. Tùy theo từng mức độ viêm nhiễm cũng như phản ứng của cơ thể sẽ quyết định mức độ nặng nhẹ của bệnh, hậu quả dẫn đến gây tổn thương amidan nghiêm trọng khó chữa dứt điểm.

Nguyên nhân gây bệnh viêm amidan ở trẻ em

Bất kỳ ai cũng có thể là đối tượng mà vi khuẩn gây bệnh viêm amidan hướng đến. Tuy nhiên, trẻ em lại là đối tượng dễ bị viêm amidan nhất, đồng thời mắc một số bệnh lý liên quan đến đường hô hấp. Một số nguyên nhân gây bệnh viêm amidan ở trẻ em phổ biến như:

• Thời tiết thay đổi đột ngột: Thời tiết giao mùa, chuyển lạnh khi bước vào mùa đông khiến nhiệt độ và độ ẩm thay đổi đột ngột, đây là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn, virus hình thành và gây bệnh viêm amidan.
• Do môi trường ô nhiễm: Trẻ sống trong môi trường ô nhiễm, nhiều bụi bẩn, khói công nghiệp, khói thuốc lá, hóa chất…cũng là nguy cơ cao khiến cho trẻ bị viêm amidan.
• Do vị trí và cấu trúc của khối amidan: Khối amidan vốn nằm ở vị trí giữa đường ăn và đường thở nên nó phải thường xuyên tiếp xúc với các yếu tố gây bệnh. Bên cạnh đó, cấu trúc của các khe hốc của amidan lại chính nơi vi khuẩn, virus trú ngụ và tạo thành ổ bệnh, khiến bệnh không thể khỏi hoàn toàn mà cứ tái đi tái lại.

• Tạng bạch huyết: Trong một số trường hợp mắc bệnh viêm amidan, đặc biệt là ở trẻ em sẽ xuất hiện hạc ở vùng cổ họng hoặc trong họng, kết hợp cùng với các tổ chức bạch huyết xung quanh cũng gây bệnh.
• Do vệ sinh không đúng cách: Trẻ em không thường xuyên vệ sinh răng miệng, sau khi ngủ dậy hay buổi tối trước khi đi ngủ, sau mỗi bữa ăn…sẽ làm tăng nguy cơ hình thành các ổ viêm bên trong khoang miệng do sự tích tụ của thức ăn thừa. Ngoài ra, bố mẹ đưa con đi chơi không đeo khẩu trang, không rửa tay trước khi ăn cũng chính là nguyên nhân gây bệnh viêm amidan.

Trên đây là một số những nguyên nhân gây ra bệnh viêm amidan, trong đó yếu tố miễn dịch và cơ địa bị dị ứng chính là nguyên nhân gây ra viêm amidan phổ biến nhất ở trẻ em. Vì vậy, bố mẹ cần chú ý bảo vệ trẻ, chăm sóc kỹ lưỡng, cách ly trẻ với nhữn yếu tố dị ứng ở bên ngoài môi trường, từ đó nâng cao sức đề kháng của trẻ.

Triệu chứng của bệnh viêm amidan ở trẻ em

Khi trẻ bị bệnh viêm amidan sẽ xuất hiện các triệu chứng sau đây:

• Sốt cao: Trẻ bị mệt mỏi, kéo theo tình trạng sốt cao từ 39 – 40 độ, sốt kéo dài nhiều ngày khiến trẻ bị kiệt sức, chán ăn, bỏ ăn, quấy khóc…
• Khối amidan bị phù nề: Do khối amidan bị sưng đỏ, phù nề và đau rát cổ họng khiến trẻ bị khó thở, hơi thở gấp gáp, thở khò khè…Trong những trường hợp bị viêm amidan có thể tạo thành các kén mủ màu trắng nguy hiểm.
• Khó nuốt: Tình trạng đau rát cổ họng khiến trẻ khó nuốt thức ăn, thậm chí khó nuốt nước bọt…Đối với trẻ sơ sinh bị viêm amidan và gây đau rát cổ họng, khiến trẻ càng quấy khóc dữ dội, kéo dài trong nhiều giờ đồng hồ. Thậm chí, nếu nặng hơn có thể khiến trẻ bị lạc giọng, mất tiếng.
• Tiết dịch mũi: Mũi và họng tiết dịch mủ khiến trẻ hay chảy nước dãi, thò lò nước mũi.
• Trẻ ho khan, ho có đờm: Do bên trong cổ họng, xoang mũi tiết nhiều dịch đờm gây ngứa ngáy, khó chịu khiến trẻ bị ho. Ban đầu trẻ bị ho khan, nhưng sau đó chuyển sang viêm amidan hốc mủ và gây ra triệu chứng ho có đờm.

• Hơi thở trẻ có mùi hôi: Nếu trẻ bị viêm họng do nhiễm khuẩn liên cầu khuẩn sẽ khiến cho khối amidan của trẻ bị sưng to, bị bao phủ bởi những chấm màu trắng. Tình trạng này kéo theo hơi thở có mùi hôi, sốt cao và khó thở.
• Viêm amidan mãn tính: Trẻ bị viêm amidan chuyển sang giai đoạn mãn tính khiến trẻ ngủ ngáy và thở bằng miệng. Nếu không được điều trị kịp thời sẽ gây ra hội chứng ngưng thở khi ngủ và ảnh hưởng đến thị giác của trẻ.

Biến chứng của bệnh viêm amidan ở trẻ em

Theo thông tin từ các chuyên gia Tai – Mũi – Họng, tình trạng viêm amidan ở trẻ em được đánh giá là bệnh lý khá nguy hiểm. Việc điều trị rất phức tạp, nếu không trị đúng cách và dứt điểm sẽ khiến bệnh kéo dài, tái phát nhiều lần và thường xuyên, hậu quả là các biến chứng nguy hiểm sau đây:

• Khối amidan bị tổn thương nặng: Gây ra các triệu chứng như áp xe amidan, mưng mủ, sỏi amidan, áp xe thành họng…
• Gây biến chứng tại cơ quan hô hấp: Một số bệnh lý nguy hiểm như viêm xoang, viêm họng mãn tính, viêm phế quản, viêm thanh quan…
• Gây ra tình trạng khó thở: Bệnh viêm amidan quá phát ở trẻ em làm bít tắc đường thở và khiến trẻ bị khó thở, thậm chí nặng hơn có thể gây hội chứng ngưng thở khi ngủ rất nguy hiểm.
• Biến chứng ở tai: Khối amidan sưng to do viêm làm tắc nghẽn lỗ thông khí, dẫn đến tình trạng viêm tai giữa, biến chứng nặng hơn có thể bị thủng màng nhĩ, gây điếc vĩnh viễn.
• Gây biến dạng vùng mặt: Trẻ em bị viêm amidan khiến trẻ ít thở bằng mũi, chủ yếu là thở bằng miệng. Vì vậy, tình trạng này khiến chúp mũi bị nhỏ lại, cằm hơi nhô ra, phần xương hàm kém phát triển và hậu quả là biến dạng gương mặt.

Vì vậy, bố mẹ cần chú ý quan sát các triệu chứng ở trẻ để sớm điều trị tình trạng viêm amidan cho con hiệu quả, tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Các cách chữa bệnh viêm amidan ở trẻ em

Để chữa khỏi bệnh viêm amidan ở trẻ em một cách hiệu quả và an toàn, trước hết bố mẹ nên đưa trẻ thăm khám tại bệnh viện và tuân theo phác đồ điều trị bệnh cho trẻ theo lời khuyên của bác sĩ, chuyên gia. Tùy vào từng mức độ mắc bệnh của trẻ mà sẽ có các phương pháp điều trị khác nhau.

Dưới đây là một số biện pháp được áp dụng phổ biến hiện nay:

Chữa bệnh bệnh viêm amidan ở trẻ em bằng các mẹo dân gian

Đối với những trẻ bị viêm amidan mức độ nhẹ, các triệu chứng của bệnh vừa khởi phát và cũng chưa gây ra biến chứng gì nguy hiểm thì nên chọn những mẹo dân gian để chữa bệnh cho trẻ hiệu quả và an toàn hơn. Bởi đặc trưng của phương pháp này chính là sử dụng các nguyên liệu từ tự nhiên 100%, rất lành tính và đảm bảo an toàn tuyệt đối cho sức khỏe của trẻ.

Tuy nhiên, các phương pháp dân gian trị viêm amidan chỉ có khả năng cải thiện triệu chứng do amidan gây ra. Để đảm bảo an toàn tuyệt đối, bố mẹ cần phải cân nhắc trước bất kỳ mẹo trị bệnh nào để tránh gây ra dị ứng. Một số bài thuốc phổ biến như:

• Nghệ: Dùng nghệ hòa vào nước ấm và cho trẻ súc miệng vài lần mỗi ngày. Bên cạnh đó, bố mẹ cũng có thể cho một ít bột nghệ vào trong sữa ấm để cho con uống trước khi đi ngủ.
• Nước chanh: Dùng nước chanh hòa vào nước muối ấm và cho trẻ uống mỗi ngày 2 lần.
• Bạc hà: Sử dụng một nắm lá bạc hà tươi đem rửa sạch rồi cho vào nồi nước đun sôi. Thêm vào một ít mật ong vào nước bạc hà rồi cho con uống.
• Chanh + đường phèn: Chanh cắt thành từng lát mỏng, cho đường phèn vào một cốc nước sôi để hãm. Cho trẻ uống khoảng 2 chén nhỏ mỗi ngày sẽ giúp đem lại hiệu quả nhanh chóng.
• Giấm táo: Dùng 2 thìa cà phê giấm táo hòa cùng nước ấm, cho trẻ súc miệng nhiều lần trong ngày.
• Húng quế: Đun sôi lá húng quế trong nước khoảng 10 phút. Sau đó, lọc lấy nước cốt và trộn cùng 1 thìa nước cốt chanh cho trẻ uống 3 lần mỗi ngày.
• Lá cây xô thơm: Đun cây xô thơm với nước khoảng 15 phút, lọc lậy nước và cho trẻ uống.
• Rau diếp cá: Trong rau diếp cá có chứa các hoạt chất kháng sinh tự nhiên và chất chống oxy hóa giúp giảm sưng viêm, giảm đau, diệt khuẩn, tái tạo niêm mạc amidan hiệu quả. Sắc khoảng 20g rau diếp cá cùng nước trong 20 phút. Lọc lấy nước thuốc chia làm 2 – 3 phần uống hết trong ngày.

Sử dụng thuốc Tây

Cho trẻ dùng thuốc Tây là cách nhanh chóng và hiệu quả nhất để đẩy lùi cải thiện các triệu chứng của bệnh viêm amidan ở trẻ em. Trẻ em là đối tượng có sức khỏe yếu ớt, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên việc dễ mắc bệnh hoàn toàn là điều dễ hiểu. Vì vậy, bác sĩ thường sẽ kê đơn thuốc kháng sinh để kích thích nâng cao hệ thống miễn dịch của trẻ.

Nếu được bác sĩ chỉ định cho trẻ uống thuốc chữa bệnh thì bố mẹ cần phải đảm bảo hoàn thành quá trình điều trị, tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng theo quy định của bác sĩ, ngay cả khi các triệu chứng đã được thuyên giảm.

Một số loại thuốc được kê đơn cho trẻ phổ biến như:

• Thuốc kháng sinh: Loại thuốc được sử dụng phổ biến như Amoxicillin, penicillin. Đây là một số loại thuốc thường được sử dụng cho trẻ khi bị viêm amidan do bị nhiễm trùng. Trường hợp cơ thể trẻ kháng penicillin, có thể được chỉ định sử dụng thay thế bằng Erythromycin.
• Thuốc kháng viêm: Loại thuốc được sử dụng phổ biến là Alpha Choay
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol là loại thuốc được đánh giá là an toàn cho trẻ em, có tác dụng hạ sốt, giảm đau cho trẻ bị viêm amidan. Lưu ý không sử dụng Aspirin khi chưa có sự cho phép của bác sĩ vì có thể gây ra nhiều tác dụng phụ.

Đối với trẻ em, việc sử dụng thuốc Tây để chữa bệnh viêm amidan cần phải hết sức cẩn trọng và được theo dõi chặt chẽ dưới sự giám sát của người bác sĩ chuyên môn. Bởi thuốc Tây tuy có tác dụng trị bệnh hiệu quả nhưng lại đi kèm theo tác dụng phụ, sức khỏe trẻ em còn non yếu nên bất kỳ tác dụng phụ nào cũng làm tăng nguy cơ ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng như thận, gan, hệ thần kinh và hệ miễn dịch của trẻ.

Cho trẻ sử dụng thuốc không đúng cách, sai liều lượng cũng sẽ khiến cho viêm amidan ngày càng dai dẳng, khó chữa trị dứt điểm và gây nhiều biến chứng nguy hiểm.

Chữa bệnh viêm amidan ở trẻ em bằng các bài thuốc Đông y

Sử dụng các bài thuốc Đông y để chữa bệnh viêm amidan được đánh giá là hiệu quả, an toàn và lành tính đối với sức khỏe, hạn chế tối đa tác dụng phụ có thể xảy ra. Cơ chế chữa bệnh của phương pháp này mang rất nhiều ưu điểm nổi trội và tốt cho trẻ em như:

• Điều trị bệnh tận gốc: Những bài thuốc Đông y có khả năng tác động sâu và trực tiếp vào tạng phủ bên trong, từ đó nâng cao sức đề kháng, cải thiện tiệu chứng và loại bỏ các yếu tố dị ứng cùng các yếu tố ngoại tà như thời tiết, môi trường, vi khuẩn, virus để xử lý tình trạng viêm amidan một cách tự nhiên.
• Ngăn ngừa tái phát: Amidan là bệnh dễ tái đi tái lại nhiều lần, nhưng thuốc Tây lại không có khả năng trị bệnh tận gốc. Thay vào đó các bài thuốc Đông y lại có khả năng này. Các hoạt chất trong những vị thuốc Đông y đi sâu vào bên trong lục phủ ngũ tạng giúp bảo vệ cơ thể trong ra ngoài tận gốc, ngăn ngừa bệnh tái phát trở lại.
• Lành tính và an toàn: Các bài thuốc Đông y sử dụng nhiều vị thuốc quý hiếm, an toàn từ tự nhiên nên rất an toàn hơn so với các hoạt chất hóa học trong thuốc Tây.

Mặc dù các bài thuốc Đông y chữa viêm amidan cho trẻ khá hiệu quả, an toàn nhưng lại mất khá nhiều thời gian mới đạt được hiệu quả. Bố mẹ cần tham khảo ý kiến của chuyên gia, thầy thuốc Đông y nếu muốn áp dụng phương pháp này.

Phẫu thuật cắt amidan

Trong trường hợp bệnh viêm amidan ở trẻ em xảy ra thường xuyên, tái đi tái lại nhiều lần, trên 6 lần trong vòng 12 tháng thì bác sĩ sẽ cân nhắc cho trẻ thực hiện cắt amidan. Đây là một trong những giải pháp điều trị hiệu quả theo Y học hiện đại, tuy nhiên không phải trường hợp nào cũng được chỉ định cắt amidan.

Theo lời khuyên từ các bác sĩ Tai – Mũi – Họng, trẻ em bị viêm amidan chỉ được cắt amidan trong trường hợp:

• Trẻ trên 4 tuổi và có hệ miễn dịch khỏe mạnh.
• Khối amidan bị sưng phù nghiêm trọng, mỗi năm bệnh đều tái phát nhiều lần (trên 6 lần) và gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe và lối sống sinh hoạt của trẻ.
• Amidan quá phát nghiêm trọng bên trong hầu họng của trẻ có thể gây tắc nghẽn đường thở, khiến trẻ khó thở, ngủ ngáy, mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ, trẻ gặp khó khăn trong việc ăn uống.
• Trường hợp trẻ bị viêm amidan nặng và gây ra các biến chứng nguy hiểm như viêm cầu thận, suy tim, hở van tim…

Có thể nói rằng, amidan là bộ phận quan trọng nằm bên trong hầu họng bảo vệ hệ thống miễn dịch, đặc biệt cần thiết đối với trẻ em. Vì vậy, bố mẹ nên trao đổi kỹ lưỡng với bác sĩ để cân nhắc quyết định có thể thực hiện cắt amidan hay không để tránh các biến chứng, rủi ro ngoài ý muốn.

Các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa bệnh viêm amidan ở trẻ em hiệu quả

Trẻ em có sức đề kháng yếu ớt nên rất dễ mắc bệnh, đặc biệt là các bệnh lý về đường hô hấp, trong đó có bệnh viêm amidan. Vì vậy, ngoài những biện pháp điều trị vừa kể trên thì bố mẹ cần kết hợp các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa hiệu quả như:

• Súc miệng: Sử dụng nước muối pha loãng hoặc nước muối sinh lý NaCl 0.9% để súc miệng. Bởi muối có khả năng diệt khuẩn, vệ sinh và thanh lọc cổ họng, nhờ đó loại bỏ hết ổ vi khuẩn và chống lại tình trạng viêm nhiễm bên trong cổ họng. Mỗi ngày sử dụng muối tinh pha vào nước muối, không nên quá mặn cho trẻ súc miệng mỗi ngày.
• Giữ gìn vệ sinh răng miệng: Răng miệng và đường hô hấp trên của trẻ cần được chăm sóc và giữ vệ sinh mỗi ngày, đặc biệt là sau khi ăn và trước khi đi ngủ. Bố mẹ nên hướng dẫn con cách vệ sinh răng miệng và tạo thói quen này cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ.
• Bảo vệ trẻ khỏi các tác nhân gây bệnh: Bố mẹ cần bảo vệ trẻ và cách ly con khỏi những yếu tố gây dị ứng như khói bụi, khói thuốc lá, bụi bẩn…Khi ra ngoài nên cho trẻ đeo khẩu trang, về nhà rửa tay bằng xà phòng và tránh để trẻ cho tay vào mũi.
• Giữ ấm: Giữ ấm cho trẻ, che chắn kỹ lưỡng phần ngực, cổ họng nhất là vào mùa đông để hạn chế tối đa nguy cơ mắc bệnh viêm amidan ở trẻ em.
• Ăn uống khoa học: Nếu trẻ đã có tiền sử mắc các bệnh về đường hô hấp thì bố mẹ nên hạn chế cho trẻ ăn các loại thực phẩm lạnh, lấy trực tiếp ra từ tủ lạnh như kem, yaourt, trái cây…Thay vào đó nên cho trẻ ăn những món nhiều dưỡng chất, ấm nóng, mềm lỏng như súp, cháo…dễ nuốt và không gây tổn thương amidan.

Trên đây là những thông tin cơ bản về bệnh viêm amidan ở trẻ em. Bố mẹ cần nắm rõ và cân nhắc thực hiện chăm sóc trẻ, nếu thấy trẻ có các biểu hiện bất ổn, biến chứng của amidan bố mẹ hãy đưa trẻ đến bệnh viện thăm khám và tiếp nhận điều trị kịp thời trước khi quá trễ.