Viêm amidan hốc mủ: Nguyên nhân, biểu hiện và điều trị

Viêm amidan hốc mủ là một trong những dạng viêm amidan mãn tính. Bệnh gây ra hàng loạt các triệu chứng khó chịu, đau nhức, mệt mỏi và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như sinh hoạt bình thường của người bệnh. Vậy viêm amidan hốc mủ là gì? Nguyên nhân do đâu và làm sao để điều trị dứt điểm?

Bệnh viêm amidan hốc mủ là gì?

Amidan thực chất chính là hai khối màu hồng, có kích thước to bằng khoảng đầu ngón tay cái. Nó nằm ở chính giữa đường hô hấp và đường ăn uống nên cực kỳ nhạy cảm vì thường xuyên tiếp xúc với thức ăn, bụi bẩn.

Cấu tạo bên trong của amidan gồm nhiều hốc và ngăn sâu, khuất khiến cho thức ăn thừa, bụi bẩn dễ dàng bám vào, chúng đọng lại và phát triển thành ổ khuẩn, càng để lâu ngày thì lượng vi khuẩn tại đây sinh sôi càng nhiều và gây ra viêm nhiễm, hình thành các khối mủ. Những khối mủ nằm trong hốc amidan có màu xanh li ti, thường vón lại thành cục như bã đậu nên trong dân gian hay gọi căn bệnh này bằng cái tên khác là viêm amidan hốc mủ bã đậu.

Theo đánh giá của các chuyên gia thì đây là một trong những thể viêm amidan mãn tính xảy ra thường xuyên, phổ biến nhất hiện nay. Bệnh nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời rất dễ gây ra các biến chứng nguy hiểm gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người bệnh.

Các biểu hiện nhận biết của bệnh viêm amidan hốc mủ

Những biểu hiện đặc trưng cơ bản của bệnh viêm amidan hốc mủ thường thấy là:

• Xuất hiện ổ mủ: Khi bị viêm amidan hốc mủ chắc chắn sẽ có sự xuất hiện của các ổ mủ. Những ổ mũ có hình giống như bã đậu, ban đầu có màu trắng nhưng càng về sau sẽ chuyển dần sang màu xanh và bốc mùi hôi, kéo theo triệu chứng hôi miệng ở những người mắc bệnh.
• Đau rát cổ họng: Vi khuẩn làm ổ trong cổ họng sẽ gây ra tình trạng ngứa ngáy khiến người bệnh hay khạc nhổ để giảm bớt sự khó chịu. Tuy nhiên, đây là điều tránh thực hiện trong giai đoạn này vì càng khạc nhổ thì càng khiến cho các cấu trúc amidan bị tổn thương nặng hơn, sẽ lâu khỏi hơn.
• Có đờm trong cổ họng: Khi bị viêm amidan hốc mủ sẽ kèm theo xuất hiện đờm bên trong cổ họng. Dịch đờm dày đặc khiến cho người bệnh khó chịu và khạc nhổ thường xuyên hơn để tống dịch ra bên ngoài.
• Mệt mỏi, kiệt sức: Theo thời gian, amidan càng sưng to thì người bệnh sẽ phải đối mặt với các triệu chứng bệnh nhiều và nghiêm trọng hơn, gây khó khăn trong việc nhai nuốt thức ăn, thậm chí là thở. Ăn uống không ngon miệng, khó ngủ khiến cơ thể bị kiệt sức, lúc nào cũng trong tình trạng mệt mỏi.
• Sốt cao kéo dài: Amindan hốc mủ càng sưng to sẽ kéo theo triệu chứng hành sốt cao, thậm chí có lúc sốt đến 40 độ C cực kỳ nguy hiểm.

Đây chỉ là những biểu hiện phổ biến nhất mà hầu như những người mắc bệnh viêm amidan hốc mủ đều gặp phải ít nhất là 1 lần. Các biểu hiện này được đánh giá là khá tương đồng với những bệnh lý về đường hô hấp, vì vậy sẽ rất khó để phân biệt chính xác bệnh trạng cơ thể đang mắc phải. Tốt nhất, người bệnh nên đến bệnh viện, các cơ sở y tế để thăm khám và điều trị càng sớm càng tốt.

Nguyên nhân gây bệnh viêm amidan hốc mủ

Bệnh viêm amidan hốc mủ chính là biến chứng của bệnh viêm amidan cấp tính nhưng không được điều trị đúng cách và dứt điểm. Bên cạnh đó, có thể kể đến một số nguyên nhân khách quan gây ra bệnh viêm amidan hốc mủ gồm:

• Do cấu trúc của Amidan

Amidan vốn có chức năng sản sinh ra các kháng thể để bảo vệ cơ thể khỏi những loại vi khuẩn xâm nhập thông qua đường thở và đường ăn. Amidan nằm ở vị trí khá nhạy cảm, nơi có thể tiếp xúc trực tiếp với bụi bẩn và thức ăn. Kèm theo đó là cấu trúc chia nhiều ngăn tạo thành các hốc thức ăn khiến bụi bẩn và thức ăn thừa dễ đọng và bám lại tại đây.

Đây chính là nguyên nhân hình thành nên ổ viêm tại các hốc amidan. Nếu tình trạng này không được điều trị kịp thời thì chỉ sau một thời gian dài, sẽ diễn tiến thành bệnh và ngày càng nghiêm trọng, đó chính là bệnh viêm amidan hốc mủ.

• Do mắc các bệnh lý về tai – mũi – họng

Sự xuất hiện của vi khuẩn trong các cơ quan tai – mũi – họng gây ra tình trạng viêm nhiễm thì các tổ chức xung quanh nó cũng rất dễ bị lây nhiễm theo. Vì tai – mũi – họng là các cơ quan liên thông với nhau, chỉ cần một cơ quan bị bệnh như viêm họng, viêm xoang, viêm mũi…là cơ quan còn lại cũng sẽ bị nhiễm khuẩn và mắc bệnh.

• Do các yếu tố từ môi trường

Môi trường sống ngày càng ô nhiễm là một trong những nguyên nhân nguy cơ gây mắc bệnh viêm amidan hốc mủ cao. Trong môi trường hóa chất, bụi bẩn tồn tại tiềm ẩn nhiều loại vi khuẩn, virus có thể xâm nhập vào cơ thể bạn bất kỳ lúc nào thông qua đường hô hấp để gây bệnh.

Khi sức đề kháng của cơ thể không còn đủ khả năng chống lại sẽ hình thành nên các bệnh lý về đường hô hấp, điển hình là bệnh viêm amidan hốc mủ.

• Do sự thay đổi của thời tiết

Vào những thời điểm giao mùa, từ nóng sang lạnh chính là điều kiện “lý tưởng” để vi khuẩn, virus sinh sôi và phát triển, bởi độ ẩm và nhiệt độ bị thay đổi một cách đột ngột. Với những người có cơ địa nhạy cảm, bị dị ứng thời tiết hay sức đề kháng suy yếu sẽ bị bất ngờ trước sự biến đổi này, không thích nghi kịp và gây ra tổn thương amidan, tăng nguy cơ mắc bệnh viêm amidan hốc mủ nếu không có cách khắc phục kịp thời.

• Không vệ sinh răng miệng

Vệ sinh răng miệng mỗi ngày là điều ai cũng phải thực hiện. Nó không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe răng miệng tổng thể mà còn là giúp ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập gây bệnh.

Có thể thấy, hầu hết những người không thường xuyên vệ sinh răng miệng hoặc thực hiện không đúng cách sẽ là cơ hội tốt để vi khuẩn tấn công vào răng và các tổ chức amidan. Nếu không được khắc phục kịp thời có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm amidan mạn tính, viêm amidan hốc mủ.

• Do thói quen ăn uống không khoa học

Những người có thói quen sử dụng rượu bia thường xuyên, ăn đồ ăn cay nóng, uống nước ngọt có gas, các chất kích thích, hút thuốc lá…được đánh giá là có nguy cơ dễ mắc bệnh hơn so với những người bình thường.

Mắc bệnh viêm amidan hốc mủ có nguy hiểm không?

Bệnh viêm amidan hốc mủ vốn là biến chứng của bệnh viêm amidan mãn tính – giai đoạn nặng của bệnh viêm amidan. Theo thông tin từ các chuyên gia, bệnh viêm amidan hốc mủ thường sẽ không quá  mức nghiêm trọng nếu được điều trị đúng cách.

Tuy nhiên, trong một vài trường hợp, nhất là đối với trẻ em nếu xuất hiện các triệu chứng của bệnh mà không được thăm khám và điều trị kịp thời, bệnh sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Có thể kể đến như:

• Biến chứng tại chỗ: Amidan sưng to do bị viêm khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn trong việc ăn uống, ngay cả nuốt nước bọt cũng khiến người bệnh đau đớn do cổ họng bị đau rát. Nếu không tìm cách tiêu diệt ổ viêm thì chỉ khoảng 5 – 7 ngày, tình trạng viêm nhiễm sẽ càng lan rộng sang nhiều khu vực khác và làm xuất hiện ổ mủ, người bệnh sẽ bị đau họng dữ dội, khàn giọng, thậm chí là tắt tiếng tạm thời.
• Biến chứng gần kề: Các ổ viêm trong amidan có thể lây lan sang nhiều khu vực khác như mũi, họng, miệng và gây ra các bệnh lý như viêm xoang, viêm họng, viêm tai giữa và thậm chí là ung thư vòm họng.
• Biến chứng toàn thân: Với những trường hợp mắc bệnh nặng xuất hiện triệu chứng phù nề chân tay. Nếu nghiêm trọng thì viêm amidan hốc mủ có thể gây ra các biến chứng nặng hơn như khó thở, ngừng thở trong lúc ngủ do khối amidan sưng to quá mức gây chèn ép đường thở, viêm khớp, viêm cầu thận, nhiễm khuẩn huyết, suy tim đột quỵ…

Viêm amidan hốc mủ có nên cắt không?

Viêm amidan hốc mủ không những nguy hiểm mà còn gây ra nhiều sự khó chịu, đau đớn ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý và suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Vì lẽ đó nên có rất nhiều người nghĩ đến việc cắt bỏ amidan để thoát khỏi căn bệnh này vĩnh viễn.

Phẫu thật cắt bỏ amidan là một trong những phương pháp phổ biến ngày nay, ai cũng biết đến nhưng không phải trường hợp mắc bệnh nào cũng có thể áp dụng được. Theo các chuyên gia, cắt bỏ amidan chỉ được thực hiện khi các phương pháp điều trị khác không đem lại hiệu quả.

Một số trường trường hợp được chỉ định thực hiện cắt amidan:

• Amidan bị sưng to và không có dấu hiệu thuyên giảm, có nguy cơ gây bít tắc hệ hô hấp. Đồng thời, tình trạng nhiễm trùng amidan tái đi tái lại nhiều lần không khỏi hẳn.
• Người bệnh bị viêm amidan hốc mủ bị tái phát thành nhiều đợt cấp, khoảng 5 – 6 lần/ năm và kéo dài khoảng 2 năm liên tiếp.
• Điều trị viêm amidan hốc mủ tích cực bằng các phương pháp nội khoa nhưng không đem lại hiệu quả, bệnh vẫn nghiêm trọng và kéo dài.
• Bệnh viêm amidan hốc mủ gây ra các biến chứng như viêm xoang, viêm tai giữa hoặc nặng nề hơn như viêm cầu thận, suy tim đột quỵ, suy phổi…
• Khối amidan ngày càng sưng to và xuất hiện kèm hạch ở cổ, rất có thể đó là dấu hiệu của ung thư.
• Bệnh chuyển biến nặng gây tắc nghẽn phổi, người bệnh khó thở gây ảnh hưởng chất lượng giấc ngủ, khó nuốt, ăn uống không ngon miệng…

Các trường hợp không nên cắt amidan:

• Các trường hợp được dự đoán trước trong quá trình phẫu thuật cắt amidan có thể gây ra biến chứng như mất máu không cầm được hoặc bị sốc thuốc phản vệ gây mê…gây tử vong.
• Những người bệnh bị suy giảm hệ thống miễn dịch, sức đề kháng bĩ ảnh hưởng, đặc biệt là trẻ em.
• Những người trên 45 tuổi cần cân nhắc về việc có nên cắt amidan hay không. Vì có nguy cơ chảy máu nhiều do amidan xơ dính.
• Những người có tiền sử mắc bệnh tiểu đường, cao huyết áp hay tim mạch cũng nên cân nhắc kỹ lưỡng trước khi thực hiện cắt amidan.

Phẫu thuật cắt amidan có thể khiến cho người bệnh phải đối mặt với nhiều rủi ro nguy hiểm. Vì vậy, không phải ai cũng có thể thực hiện được. Tốt nhất hãy thăm khám tại bệnh viện có chuyên khoa Tai – Mũi – Họng để được chẩn đoán về tình trạng bệnh và đưa ra giải pháp điều trị phù hợp.

Cách điều trị viêm amidan hốc mủ hiệu quả

Thông thường, bệnh viêm amidan hốc mủ sẽ không thể tự thuyên giảm theo thời gian và bắt buộc phải được điều trị chuyên khoa. Tùy theo từng tình trạng viêm amidan mà bác sĩ sẽ đưa ra những biện pháp điều trị phù hợp, an toàn.

Các biện pháp tại nhà

Đối với những trường hợp mắc bệnh nhẹ, không xuất hiện các biến chứng nguy hiểm thì sẽ được bác sĩ hướng dẫn điều trị bằng các biện pháp tại nhà như:

• Súc miệng bằng nước muối: Nước muối loãng có khả năng sát khuẩn và diệt trùng rất tốt. Vì vậy, đối với những người đang đối mặt với tình trạng viêm nhiễm amidan hốc mủ có thể thực hiện súc miệng bằng nước muối. Mỗi ngày thực hiện súc nước muối sẽ giúp làm sạch khoang miệng, giảm thiểu tình trạng sưng viêm, hôi miệng.

• Sử dụng mật ong kết hợp với gừng: Mật ong vốn có tác dụng tiêu viêm, diệt khuẩn, gừng có tác dụng chống viêm cực kỳ hiệu quả. Sự kết hợp hoàn hảo này sẽ giúp nhanh chóng giảm thiểu tình trạng sưng viêm, tiêu các hốc mủ nằm trong amidan. Mỗi ngày uống hỗn hợp này từ 2 – 3 lần, thực hiện liên tục trong vòng nhiều ngày để đạt được kết quả nhất định.
• Sử dụng lá húng chanh: Theo các nghiên cứu cho thấy lá húng chanh có tác dụng kháng khuẩn rất tốt. Sử dụng lá húng chanh đem cách thủy với đường phèn trong vòng 20 phút và uống hết sẽ giúp cải thiện các triệu chứng bệnh bằng cách ức chế quá trình phát triển của vi khuẩn. Kiên trì sử dụng trong vòng 5 – 7 ngày sẽ nhận thấy tình trạng giảm sưng viêm.

Sử dụng các loại thuốc tân dược

Sử dụng thuốc tân dược là cách nhanh chóng nhất để cải thiện các triệu chứng của bệnh. Thuốc được chỉ định sử dụng cả trong trường hợp người bệnh vừa mắc bệnh, chưa xảy ra triệu chứng cũng có thể sử dụng được như:

• Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh khi vào trong cơ thể có khả năng chống lại sự phát triển của vi khuẩn bằng cách ức chế sự hoạt động của chúng.
• Thuốc giảm đau: Thuốc có khả năng đẩy lùi những cơn đau rát ở cổ họng một cách nhanh chóng. Người bệnh có thể sử dụng kết hợp kèm theo các loại thuốc kháng viêm để giúp giảm nhanh tình trạng sưng viêm amidan.
• Một số loại thuốc khác: Một vài các loại thuốc ho, thuốc hạ sốt và thuốc giảm phù nề…cũng sẽ được chỉ định sử dụng trong những trường hợp người bệnh viêm amidan hốc mủ xuất hiện các triệu chứng này.

Lưu ý: Trong quá trình sử dụng thuốc, người bệnh cần phải tuyệt đối tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ, sử dụng thuốc đúng liều lượng, đúng thời gian quy định, không tự ý tăng liều hay giảm liều khi chưa có sự cho phép của bác sĩ. Sử dụng thuốc trong thời gian quy định và quan sát các triệu chứng, nếu cảm nhận được sự bất thường hãy nhanh chóng thông báo cho bác sĩ để có biện pháp điều trị kịp thời.

Áp dụng các bài thuốc Đông y

Sử dụng các loại thuốc Tây y để điều trị viêm amidan hốc mủ được đánh giá đem lại hiệu quả nhanh chóng, tuy nhiên sử dụng lâu dài lại không hề khả quan. Bởi bất kỳ loại thuốc tân dược nào cũng có thể gây ra tác dụng phụ như rối loạn tiêu hóa, suy giảm chức năng gan, thận, tim…

Vì vậy, việc áp dụng các bài thuốc Đông y lúc này sẽ được cân nhắc thực hiện. Một số bài thuốc Đông y chữa viêm amidan hốc mủ hiệu quả được sử dụng phổ biến như:

• Bài thuốc 1: Chuẩn bị các nguyên liệu Thổ phục linh, Dã cúc hoa, Bạc hà, Sinh cam thảo, kim Ngân hoa, Bắc sa sâm. Cho hết nguyên liệu trên vào siêu và sắc cùng 600ml nước, đến khi còn lại 300ml thì chia làm 4 – 6 phần dùng để ngậm súc miệng mỗi ngày. Mỗi ngày sử dụng 1 thang thuốc và thực hiện liệu trình 15 thang thuốc.
• Bài thuốc 2: Chuẩn bi các nguyên liệu gồm Huyền sâm, Kinh giới, Liên kiều, Xích thược, Bạch cương tàm, Tang bì, Bạc hà. Các nguyên liệu rửa sạch và cho vào siêu sắc cùng 1 lít nước, đợi đến khi sắc còn nửa nồi nước thì chia làm 4 phần và sử dụng hết trong ngày.
• Bài thuốc 3: Chuẩn bị các nguyên liệu gồm Ngân hoa, Ngưu bàng tử , Bạc hà, Hoàng cầm, Cam thảo, Mã thầy và đem nấu cùng 1 lít nước. Sắc thuốc đến khi còn nửa nồi nước thì lọc lấy nước và uống hết trong ngày.

Phẫu thuật cắt amidan

Nếu mắc bệnh viêm amidan hốc mủ không đáp ứng điều trị nội khoa như sử dụng thuốc hay các mẹo cải thiện bệnh tại nhà, bệnh ngày càng chuyển biến nghiêm trọng thì bác sĩ sẽ cân nhắc cho bạn thực hiện cắt amidan để cắt vĩnh viễn cơn đau amidan.

Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể áp dụng phương pháp này, sau quá trình thăm khám bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh cắt amidan nếu bạn không thuộc các nhóm đối tượng bị suy tim, triệu chứng máu khó đông, viêm cầu thận…

Biện pháp phòng ngừa biến chứng của bệnh viêm amidan hốc mủ

Để bảo vệ bản thân khỏi những tác động nguy hiểm của vi khuẩn, virus gây bệnh và hạn chế tối đa nguy cơ bị biến chứng thì bên cạnh việc thực hiện theo các biện pháp điều trị của bác sĩ thì người bệnh cũng nên thực hiện các cách phòng ngừa tại nhà như:

• Ăn thức ăn lỏng: Trong giai đoạn này, người bệnh nên ưu tiên ăn những món ăn lỏng, dễ nuốt như súp, cháo, canh…nhằm giảm tác động lên khối amidan đang bị sưng viêm trong quá trình trị bệnh. Thực hiện điều này cũng giúp giảm đau rát cổ họng hiệu quả mà vẫn đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho người bệnh. Tránh ăn các món thô, cứng, món ăn có nhiều gia vị cay nóng vì có thể làm amidan càng bị tổn thương nghiêm trọng, thậm chí là xuất huyết.
• Bổ sung nhiều rau xanh: Trong thực đơn ăn uống hằng ngày, ngoài các thực phẩm chứa đạm, béo, tinh bột…thì người bệnh cần bổ sung vitamin, khoáng chất từ rau xanh, trái cây để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, đẩy lùi bệnh tật nhanh chóng.
• Uống nhiều nước: Nước sẽ giúp làm dịu cơn đau rát cổ họng tức thì. Ưu tiên uống nước ấm. Tuyệt đối tránh uống nước đá hay những đồ ăn thức uống lạnh, thức uống có cồn hoặc thức uống chứa axit như nước cam, nước chanh trong giai đoạn này.
• Một số các điều lưu ý khác như: hạn chế nói to, la hét vì có thể gây tổn thương amidan đang bị sưng to, dây thanh quản bị ảnh hưởng và làm tăng các nguy cơ mắc bệnh lý bên trong họng; Khi đi ra ngoài nên đeo khẩu trang để tránh bụi bẩn, hóa chất; Thường xuyên tập thể dục thể thao để tăng cường sức khỏe, nâng cao sức đề kháng.

Có thể thấy, viêm amidan hốc mủ không phải là một bệnh quá nghiêm trọng, nhưng nó không thể tự khỏi theo thời gian. Nếu bệnh không được điều trị và kiểm soát đúng cách, bệnh có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe. Điều quan trọng lúc này đó là người bệnh phải đến bệnh viện càng sớm càng tốt để được điều trị kịp thời.