Viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh: Nhận biết, chăm sóc và điều trị

Viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh là một trong những bệnh lý thường gặp. Các triệu chứng của bệnh tuy không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể nhưng thường kéo dài dai dẳng và tái phát nhiều lần. Viêm mũi dị ứng nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng đến sinh hoạt cũng như sự phát triển toàn diện của trẻ.

Viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh là bệnh gì?

Tình trạng bé bị sổ mũi, hắt hơi, quấy khóc, chảy nước mũi, ngạt mũi khó chịu là các triệu chứng phổ biến của bệnh viêm mũi dị ứng. Trên thực tế, những biểu hiện này là phản ứng của hệ miễn dịch chống lại các dị nguyên tấn công trực tiếp vào cơ thể thông qua cơ chế phóng thích histamin. Tuy nhiên, khi lượng histamin được giải phóng quá mức có thể dẫn đến sưng viêm niêm mạc mũi, chảy nước mũi,… Từ đó gây ra bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh.

Viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh được chia thành 2 dạng. Cụ thể:

• Viêm mũi dị ứng quanh năm: Các biểu hiện viêm mũi dị ứng quanh năm có thể bùng phát bất cứ lúc này, thường không có chu kỳ và có xu hướng khởi phát mạnh khi thời tiết thay đổi đột ngột. Lúc này, chỉ cần tác động nhỏ từ các dị nguyên cũng có thể gây ra các triệu chứng viêm mũi dị ứng ở trẻ.
• Viêm mũi dị ứng theo mùa: Đối với trường hợp này, các triệu chứng viêm mũi dị ứng theo mùa thường xuất hiện vào thời điểm cụ thể trong năm. Theo các chuyên gia đầu ngành, bệnh lý thường bùng phát mạnh vào thời điểm giao mùa, mùa xuân khi trẻ tiếp xúc với nhiều phấn hoa hoặc thời tiết chuyển lạnh.

Theo đó, bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh thường nhận biết thông qua một số biểu hiện đặc trưng như:

• Chảy nước mũi, ngứa ngáy mũi thường xuyên kể cả ngày và đêm. Dịch tiết trong mũi thường có màu trong suốt và có thể giàn giụa. Với những trường hợp nước mũi của trẻ có màu vàng xanh, đục và có mùi tanh thì đây có thể là dấu hiệu bội nhiễm, cần được thăm khám và điều trị nhanh chóng, tránh phát sinh biến chứng nguy hiểm.
• Hắt hơi liên tục, tình trạng này thường xuất hiện nhiều khi bé tiếp xúc với dị nguyên hoặc mới ngủ dậy.
• Khó thở, ngạt mũi về đêm, bé thường quấy khóc và mất ngủ do khó thở. Đôi khi bị nghẹt từng lúc, ngạt 1 hoặc 2 bên.

Ngoài ra, trường hợp bé bị viêm mũi dị ứng quanh năm có thể đi kèm với một số biểu hiện như đau tai, nhiễm trùng tai, thở khò khè lúc ngủ,… Những triệu chứng của bệnh lý thường tương tự với một số bệnh liên quan đến đường hô hấp thường gặp. Do đó, nhiều phụ huynh nhầm lẫn và áp dụng các biện pháp khắc phục không đúng cách. Điều này có thể khiến bệnh lý tiến triển sang giai đoạn mãn tính và tăng nguy cơ phát sinh các biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân dẫn đến viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh

Viêm mũi dị ứng là một trong những bệnh lý liên quan đến đường hô hấp phổ biến ở nhiều đối tượng và độ tuổi khác nhau. Trong đó, trẻ sơ sinh và trẻ em là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao, bởi sức đề kháng và hệ thống miễn dịch của trẻ vẫn chưa hoàn thiện và dễ bị ảnh hưởng khi bị tác động bên ngoài.

Dưới đây là một số nguyên nhân dẫn đến khởi phát bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ:

• Thời tiết thay đổi đột ngột: Khi thời tiết thay đổi đột ngột thường khiến cơ thể trẻ không kịp thích ứng, điều này khiến hệ thống miễn dịch quá phát và gây kích ứng, dị ứng. Bên cạnh đó, tình trạng này còn gây ra độ ẩm, nhiệt độ không khí thay đổi, khiến niêm mạc mũi bị sưng viêm, dị ứng.
• Dị ứng cơ địa: Số liệu thống kê cho thấy, với những trường hợp trẻ bị dị ứng cơ địa có thể bùng phát các triệu chứng viêm mũi dị ứng khi bị tác động nhỏ.
• Dị nguyên gây kích ứng, dị ứng: Phấn hoa, mạt bụi, lông động vật, nấm mốc, khói thuốc lá,… là một trong những nguyên nhân phổ biến gây bùng phát các triệu chứng viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh. Khi bị các dị nguyên xâm nhập, cơ thể người bệnh có thể phát sinh các biểu hiện như ngứa mũi, chảy nước mũi, hắt hơi, khó chịu,….
• Yếu tố di truyền: Theo các chuyên gia đầu ngành, trường hợp trong gia đình có người thân mắc bệnh viêm mũi dị ứng hoặc có tiền sử mắc những bệnh lý liên quan đến đường hô hấp thì con sẽ có nguy cơ khởi phát bệnh lý cao hơn so với những trường hợp khác.
• Mắc các bệnh lý nền liên quan đường hô hấp: Với những trẻ sơ sinh đang mắc một số bệnh lý liên quan đến đường hô hấp như viêm họng, viêm amidan, viêm xoang,… Sẽ có nguy cơ mắc bệnh viêm mũi dị ứng cao hơn những trẻ còn lại.

Viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh nguy hiểm không?

Đối với trẻ sơ sinh, thường cần dành nhiều thời gian để ngủ giúp hệ thần kinh phát triển toàn diện cũng như thúc đẩy quá trình sản xuất hormone tăng trưởng thiết yếu cho cơ thể. Tuy nhiên, những biểu hiện của viêm mũi dị ứng có thể khiến cơ thể bé khó chịu, mệt mỏi kéo dài, chán ăn và thiếu ngủ, ngủ không ngon. Điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.

Bên cạnh đó, chứng hắt hơi, ngạt mũi có thể khiến bé khó chịu và xuất hiện tình trạng ngưng thở khi ngủ rất nguy hiểm. Bởi hiện tượng thiếu oxy khi ngủ có thể gây ra các biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và não bộ của trẻ, nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến tử vong, do đó ba mẹ đặc biệt lưu ý.

Dưới đây là một số biến chứng do bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh thường gặp:

• Ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí não: Các triệu chứng bệnh lý kéo dài dai dẳng và tái phát nhiều lần có thể khiến trẻ quấy khóc, mệt mỏi, biếng ăn trong thời gian dài và trở nên gầy yếu. Tình trạng này có thể tác động trực tiếp đến tinh thần, thể chất của bé, chậm phát triển so với những trẻ khác cùng chang lứa.
• Các biến chứng khác: Viêm mũi dị ứng nếu tiến triển sang giai đoạn mãn tính thường có thể tiềm ẩn những bệnh lý nguy hiểm ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động đường hô hấp như bệnh viêm họng, nhiễm trùng xoang, hen suyễn, viêm tai giữa.

Có thể thấy, bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh là bệnh lý có tính nguy hiểm, cần được thăm khám và điều trị kịp thời, tránh ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ cũng như phòng ngừa biến chứng nguy hiểm. Do đó, khi nhận thấy các biểu hiện bệnh lý, ba mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Các phương pháp điều trị bệnh lý hiệu quả

Việc điều trị viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh thường gặp nhiều khó khăn, bởi trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi thường hạn chế sử dụng thuốc tân dược. Thay vào đó, đa số trường hợp bé bị bệnh lý sẽ được hướng dẫn một số biện pháp khắc phục tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Dưới đây là một số phương pháp thường được áp dụng trong điều trị viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh hiệu quả:

1. Áp dụng các biện pháp cải thiện tại nhà

Việc áp dụng các cách chữa bệnh lý tại nhà chủ yếu giúp làm thông thoáng đường thở, vệ sinh sạch niêm mạc mũi, giảm dị ứng, kích ứng và loại bỏ các dị nguyên nhanh chóng. Ngoài ra, các mẹo chữa viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh tại nhà còn được minh chứng có độ an toàn cao, lành tính và hạn chế phát sinh tác dụng phụ không mong muốn.

Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý

Nước muối sinh lý được xem sản phẩm vệ sinh phù hợp với nhiều đối tượng, trong đó có trẻ sơ sinh. Ba mẹ có thể sử dụng nước muối sinh lý vệ sinh vùng mũi cho bé. Tuy nhiên, cần thực hiện đúng cách để tránh ảnh hưởng đến vùng niêm mạc mũi cũng như tránh phát sinh rủi ro không mong muốn.

• Bước 1: Đặt trẻ nằm trên giường để tiến hành nhỏ mũi dễ dàng hơn. Sau đó đẩy bé nghiêng sang một bên rồi kê bằng 1 chiếc gối mỏng. Bạn cũng có thể choàng thêm khăn vào cổ bé để tránh nước muối chảy ướt người.
• Bước 2: Giữ bé nằm im rồi tiến hành nhỏ mũi. Đưa phần đầu chai thuốc xịt vào nhỏ khoảng 1 – 2 giọt vào mũi và đợi đến khi dịch nhầy trong mũi tiết ra, dùng khăn giấy lau sạch rồi tiếp tục nhỏ mũi. Thực hiện tương tự với bên còn lại
• Bước 3: Dùng khăn mềm lau sạch lại mũi cho bé

Mỗi ngày, bạn nên vệ sinh mũi cho bé với nước muối sinh lý từ 3 – 4 lần nhằm loại bỏ các dị nguyên, dịch nhầy ra khỏi niêm mạc, cải thiện chứng nghẹt mũi, khó thở, giúp bé ngủ ngon hơn và không quấy khóc.

Cho bé bú nhiều hơn

Với những trường hợp trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi mắc bệnh viêm mũi dị ứng, mẹ cần cho bé bú nhiều hơn và chia thành nhiều lần trong ngày. Bởi trong sữa mẹ chứa nhiều thành phần giúp tăng cường sức đề kháng cho trẻ, hỗ trợ làm loãng dịch nhầy ở mũi, từ đó cải thiện các triệu chứng bệnh lý hiệu quả.

Bên cạnh đó, mẹ nên chú ý tăng cường bổ sung các thực phẩm lành mạnh, chứa hàm lượng khoáng chất, vitamin dồi dào như rau xanh, trái cây, thịt, cá,… Đồng thời tránh xa các nhóm thực phẩm có thể gây kích ứng, dị ứng như hải sản, thức ăn chế biến sẵn, chứa gia vị cay nóng, dầu mỡ,… Vì trong quá trình cho trẻ bú có thể khiến các triệu chứng bệnh lý trở nên nặng nề hơn.

Kê cao gối khi ngủ

Nếu trẻ thường xuyên bị nghẹt mũi, khó thở về đêm. Lúc này, ba mẹ có thể kê cao gối cho bé khi ngủ để cải thiện triệu chứng, cung cấp đủ oxy trong khi ngủ. Tuy nhiên, bạn cũng nên lưu ý về cách kê gối nhằm hạn chế phát sinh một số vấn đề khi ngủ ở trẻ.

Theo đó, bạn nên lựa chọn loại gối mềm, có độ dày từ 1 – 2cm và thấm hút tốt dành cho trẻ dưới 4 tháng tuổi. Chiều rộng của gối bằng vai trẻ hoặc rộng hơn một chút giúp bảo vệ cột sống và cổ của trẻ. Mẹ nên đặt gối sâu sát phần gáy, đồng thời ngửa về sau khoảng 15 độ sẽ giúp bé dễ thở và ngủ ngon giấc hơn.

Sử dụng máy tạo độ ẩm

Không khí khô lạnh là một trong những yếu tố khiến các triệu chứng bệnh lý trở nên nghiêm trọng hơn. Do đó, ba mẹ có thể sử dụng máy tạo độ ẩm ở phòng ngủ cũng như không gian sống của bé giúp cân bằng độ ẩm, lọc không khí để bé có thể ngủ ngon hơn và dễ chịu. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể kết hợp sử dụng vài giọt tinh dầu sả hoặc tinh dầu tràm trà giúp mũi được thông thoái, thư giãn và khử khuẩn tốt hơn.

Hít tinh dầu cải thiện triệu chứng bệnh lý

Đối với trẻ sơ sinh mắc chứng viêm mũi dị ứng, bạn nên hạn chế áp dụng biện pháp xông hơi hay nhỏ trực tiếp các loại tinh dầu thảo dược vào mũi vì có thể gây kích ứng, dị ứng, thậm chí là tổn thương niêm mạc. Thay vào đó, ba mẹ có thể cho trẻ hít tinh dầu giúp thông thoáng đường thở, tiêu diệt các vi khuẩn, virus trong khoang mũi nhanh chóng.

Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cũng như hạn chế phát sinh tác dụng phụ không mong muốn, phụ huynh nên tham vấn chuyên khoa để được hướng dẫn áp dụng cho bé đúng cách.

2. Sử dụng thuốc Tây điều trị

Với những trường hợp bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh tiến triển ở mức độ nghiêm trọng, các biện pháp tại nhà không thể đáp ứng. Lúc này, bác sĩ chuyên khoa có thể chỉ định một số loại thuốc giúp kiểm soát triệu chứng bệnh lý, cũng như đảm bảo an toàn cho trẻ. Cụ thể:

• Các loại thuốc kháng histamin: Thành phần hoạt chất trong thuốc có tác dụng ức chế hoạt động histamin. Nhờ đó cải thiện các triệu chứng bệnh lý nhanh chóng. Thuốc thường được điều chế dưới dạng đường uống và xịt. Tuy nhiên, với những trường hợp khởi phát ở trẻ sơ sinh, bác sĩ thường sử dụng thuốc xịt kháng histamin thế hệ II. Một số loại thuốc được sử dụng phổ biến như azelastine, loratadin, desloratadine, levocetirizine, cetirizine…
• Thuốc phun xịt hoặc nhỏ mũi chứa NaCl 0.9%: Thuốc có tác dụng làm sạch niêm mạc mũi, loại bỏ virus, vi khuẩn và giúp đường thở trở nên thông thoáng. Nhóm thuốc này phù hợp với nhiều đối tượng, bao gồm trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh và phụ nữ mang thai.

Để đảm bảo hiệu quả điều trị cũng như an toàn tuyệt đối, ba mẹ chỉ nên sử dụng thuốc cho bé khi được chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa. Tránh tự ý dùng thuốc hoặc dùng thuốc không đúng liều lượng. Bởi điều này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như tính mạng của trẻ.

Các biện pháp kiểm soát và phòng ngừa viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh

Viêm mũi dị ứng là một trong những vấn đề liên quan đến đường hô hấp phổ biến, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh. Bệnh lý tuy không đe dọa đến sức khỏe tổng thể nhưng lại ảnh hưởng đến sinh hoạt, ăn uống và giấc ngủ của trẻ. Ngoài ra, các triệu chứng viêm mũi dị ứng có tính chất mãn tính nên thường kéo dài dai dẳng. Chính vì vậy, bên cạnh áp dụng các biện pháp điều trị theo hướng dẫn bác sĩ chuyên khoa, ba mẹ nên thực hiện một số biện pháp chăm sóc giúp phòng ngừa tái phát lâu dài.

• Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, không gian sống nhằm loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn, nấm mốc gây ảnh hưởng đến sức khỏe của bé, nhất là những khu vực trẻ thường vui chơi.
• Hạn chế nuôi thú cưng vì lông của chúng có thể gây kích ứng, dị ứng và khiến các triệu chứng bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ trở nên nặng nề hơn.
• Tránh để trẻ tiếp xúc với phấn hoa, khói thuốc lá và các dị nguyên khác vì có thể làm tăng nguy cơ dị ứng và bùng phát các triệu chứng bệnh lý.
• Giữ vệ sinh thân thể cho trẻ, thường xuyên rửa mũi nhằm loại bỏ vi khuẩn, bụi bẩn và các dị nguyên ở niêm mạc. Tránh để bé đưa tay lên mũi, mắt, miệng thường xuyên.
• Với những trẻ từ 6 tháng tuổi nên tăng cường bổ sung nước, tập ăn dặm với  các thực phẩm giàu khoáng chất, vitamin cần thiết giúp tăng cường miễn dịch và sức đề kháng.
• Chú ý giữ ấm cho bé khi thời tiết chuyển lạnh đột ngột.
• Tập cho bé mang khẩu trang khi di chuyển ngoài trời nhằm hạn chế ảnh hưởng từ các dị nguyên, tác nhân từ bên ngoài môi trường

Bệnh viêm mũi dị ứng ở trẻ sơ sinh sẽ không quá nguy hiểm nếu được tiến hành thăm khám, điều trị và áp dụng các biện pháp chăm sóc đúng cách. Do đó, khi nhận thấy các biểu hiện bệnh lý, ba mẹ cần chủ động đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị kịp thời.